ADHD en deze maatschappij: een mismatch met een missie

ADHD en deze maatschappij: een mismatch met een missie

“Zit nou eens stil.”

“Je moet gewoon even focussen.”

“Waarom begin je altijd zoveel dingen maar maak je niks af?”

Als je leeft met ADHD, zijn dit geen losse opmerkingen. Het zijn dagelijkse echo’s uit een maatschappij die gebouwd is op structuur, controle en voorspelbaarheid. ADHD past daar niet in. Niet netjes, in ieder geval. Maar misschien… is dat juist het probleem.

De wereld draait op neurotypisch tempo

Onze maatschappij is ontworpen voor mensen die denken in rechte lijnen. Die van A naar B naar C kunnen werken zonder onderweg afgeleid te raken door D, E, of een compleet nieuw alfabet. De schoolklas. De 9-tot-5-baan. De spreadsheets, jaarplannen, actielijsten. Het werkt als je brein daarin mee wil. Maar als je hoofd een wervelwind is — snel, vol ideeën, associatief, hypergevoelig — dan wordt het al gauw te veel. Of juist: te weinig.

Voor mensen met ADHD betekent dat vaak jarenlang aanpassen. Wegstoppen. Maskeren. Tot je jezelf niet meer herkent.

Niet gebroken — maar gebogen

ADHD is geen gebrek aan aandacht. Het is een andere manier van aandacht beleven. Soms ben je overal tegelijk. Soms helemaal nergens. Soms ben je zo hypergefocust dat je de tijd vergeet, soms voelt het alsof zelfs een boterham smeren een marathon is.

Wat deze maatschappij ‘problemen’ noemt, zijn vaak juist natuurlijke reacties op onnatuurlijke verwachtingen. Want is het echt een stoornis dat je niet 8 uur lang stil op een stoel kan zitten — of is het een teken dat die stoel, dat kantoor, die hele structuur niet voor jou gemaakt is?

Wat ADHD ook is:

ADHD is vurig enthousiasme. Het is creativiteit zonder filter. Het is voelen, vangen en vertalen van honderd impulsen tegelijk. Het is een zintuiglijkheid die diep kan raken. ADHD is een innerlijk kompas dat je naar vrijheid leidt — mits je leert luisteren.

De keerzijde is dat dat kompas vaak botst met de buitenwereld. Je voelt je ‘te veel’, ‘te druk’, ‘te chaotisch’, terwijl je in wezen gewoon anders bent. En laat dat nou precies zijn wat deze wereld nodig heeft: mensen die anders zijn. Die systemen durven uitdagen. Die niet bang zijn voor verandering, want ze zijn verandering.

Burn-outs, bore-outs en het masker van ‘normaal’

Veel vrouwen met ADHD worden pas laat gediagnosticeerd. Ze hebben zich jarenlang aangepast, gepresteerd, geploeterd. Tot het lichaam niet meer wil. Burn-out. Paniek. Overprikkeling. Of juist: leegte. Dat knagende gevoel dat je hier niet op je plek bent, maar niet goed weet waar dan wél.

Dat komt omdat deze maatschappij niet gemaakt is op jouw maat. En eerlijk? Dat ligt niet aan jou.

En dan word je moeder…

En nu zie ik het bij mijn kinderen. Hoe ze bewegen, voelen, reageren. Hoe hun hoofdjes soms overstromen. Hoe hun lijven vragen om ruimte, terwijl de wereld roept: “Zit stil. Doe normaal.”

En dat is misschien nog wel het moeilijkst. Want hoe hard ik ook strijd voor vrijheid, ik hoor mezelf soms toch dezelfde echo’s herhalen die ik zélf heb ingeslikt als kind.

“Let op. Focus. Niet nu. Eerst dit, dan dat.”

Niet omdat ik ze wil afremmen, maar omdat ik zó bang ben dat de wereld dat straks wél doet — en harder.

Het is lastig om los te komen van dat stemmetje in je hoofd dat zegt dat opvoeden gelijkstaat aan ‘aanleren hoe ze zich aanpassen’. Terwijl alles in mij eigenlijk schreeuwt: Leer ze trouw zijn aan zichzelf, ook als dat onhandig is voor de wereld.

Wat als jij niet stuk bent, maar de norm te smal?

ADHD vraagt niet om genezing. Het vraagt om ruimte. Om aanpassing van de omgeving, in plaats van eindeloze zelfhulpboeken over hoe jij ‘beter’ moet worden. Wat als je je niet meer hoeft te fixen, maar mag gaan bouwen — aan een leven dat jouw ritme volgt?

En wat als we onze kinderen leren bouwen aan dat leven — vóór de wereld hen leert zich kleiner te maken?

Een plek waarin beweging welkom is. Waarin creativiteit wordt gekoesterd. Waarin je niet hoeft te functioneren als een machine, maar mag bloeien als een stormachtige, briljante, soms rommelige, maar altijd echte versie van jezelf.

ADHD in deze maatschappij? Tijd om de maatschappij te herschrijven.

Voor jezelf.

Voor je kinderen.

Voor alle vrije geesten die in een hokje werden gestopt maar nooit helemaal stil zijn gaan zitten.

We zijn niet hier om te passen.

We zijn hier om ruimte te maken.