
ADHD: Een Moderne Ziekte of een Oude Etiket?
In onze tijd lijkt ADHD overal te zijn. Kinderen krijgen al op jonge leeftijd het label en volwassenen ontdekken ineens dat ze “ook ADHD hebben”. De medische wereld biedt vaak dezelfde oplossing: medicatie. Maar wat als ADHD geen ziekte is, maar een moderne naam voor iets dat altijd al heeft bestaan?
Terug naar de Oudheid
Als we kijken naar oude culturen, zien we dat er altijd mensen zijn geweest die anders dachten, sneller handelden, gevoeliger waren of buiten de kaders leefden. In de oudheid werden deze mensen vaak gezien als sjamanen, krijgers, zieners of kunstenaars. Hun energie werd niet als afwijking bestempeld, maar als een gave voor de gemeenschap.
De Grieken en Romeinen beschreven temperamenten: melancholisch, cholerisch, sanguinisch en flegmatisch. Wie wij nu misschien “ADHD’ers” zouden noemen, vielen vaak onder de snelle, vurige of luchtige temperamenten. Niemand noemde hen ziek, ze hadden gewoon een ander karaktertype.
- De Grieken
Hippocrates (460–370 v.Chr.) sprak al over mensen met een “snelle geest” die niet stil konden zitten. Hij koppelde dit aan de theorie van de temperamenten: cholerisch (vurig, energiek) en sanguinisch (enthousiast, beweeglijk). Zulke mensen golden als creatief en inspirerend, niet als ziek.
- De Romeinen
Filosoof Seneca schreef in zijn brieven dat sommige geesten “te snel gaan om gevangen te worden in stilte”. In plaats van medicatie kregen deze mensen een plek als redenaar, krijger of dichter.
- Inheemse culturen
Bij sjamanistische volkeren werden de “drukke, hypergevoelige kinderen” vaak herkend als toekomstige zieners of genezers. Hun gevoeligheid en rusteloosheid werd gezien als teken van een sterke verbinding met het spirituele.
📖 Het Ontstaan van het Medische Label
De term ADHD zoals wij die kennen is pas zeer recent.
- 1902 – De Britse kinderarts George Still beschreef kinderen met “moral defect”, die druk en impulsief waren. Hij zag dit als een karakterprobleem, niet als hersenziekte.
- 1950-1970 – In Amerika ontstond de term “Minimal Brain Dysfunction” (MBD). Later werd dit ADHD genoemd.
- 1980’s – De DSM (het psychiatrisch handboek) nam ADHD officieel op. Sindsdien is het aantal diagnoses explosief gestegen.
Interessant is dat ADHD vóór de 20e eeuw nauwelijks een “stoornis” werd genoemd. Het lijkt dus vooral een construct van de moderne tijd, passend in een maatschappij die discipline en productiviteit hoog in het vaandel heeft.
💊 Het Belang van Medicatie of van Geld?
De farmaceutische industrie speelt hierin een grote rol.
- In de VS gebruiken miljoenen kinderen dagelijks stimulantia zoals Ritalin of Adderall.
- Volgens onderzoeksjournalist Robert Whitaker (“Anatomy of an Epidemic”, 2010) zijn psychische diagnoses en medicijngebruik sterk toegenomen sinds de farmaceutische industrie actief meeschrijft aan de DSM.
Whitaker suggereert dat er een economisch belang is: hoe meer labels, hoe meer medicijnen. ADHD wordt daarmee een verdienmodel.
Pas in de 20e eeuw begon men gedrag dat buiten de norm viel te medicaliseren. In plaats van te zeggen: “dit is een kind dat veel energie heeft”, werd het: “dit kind heeft een stoornis”. Waar komt dat vandaan?
Sommigen zeggen dat dit economische belangen dient. In een wereld waar gehoorzaamheid, stilte in de klas en productiviteit op kantoor centraal staan, vormen mensen die buiten die norm vallen een “probleem”. En een probleem kan worden opgelost… met medicijnen.
De Medicijnindustrie
Laten we eerlijk zijn: de farmaceutische industrie verdient miljarden aan ADHD-medicatie. Er wordt vaak beweerd dat zonder deze pillen mensen niet kunnen functioneren, maar is dat wel zo?
Medicijnen dempen symptomen, maar lossen zelden de kern op. Ze maken iemand misschien rustiger of meer gefocust, maar tegen welke prijs? Slaapproblemen, eetstoornissen, afhankelijkheid en verlies van eigenheid zijn reële bijwerkingen.
De vraag is: voor wie zijn deze medicijnen echt nodig, en voor wie is het simpelweg een manier om de maatschappij te pleasen?
Zijn Medicijnen Altijd Nodig?
Nee. Veel mensen met een zogenaamd ADHD-profiel vinden andere wegen:
🌱 Natuurlijke middelen zoals etherische oliën, kruiden en voeding
🧘♀️ Rituelen en structuur die passen bij hun eigen ritme
🎨 Creatieve uitlaatkleppen waar hun energie stroomt
🌿 Buitenzijn, lichaamswerk, rust
Deze alternatieven zijn niet altijd “snelle fixes”, maar vaak duurzame manieren om in balans te komen.
Een Verzonnen Ziekte?
Misschien is ADHD niet zozeer een ziekte, maar een etiket dat de maatschappij nodig had om het “anders-zijn” te verklaren. In de oudheid werd je gezien als krijger, visionair of genezer. Nu ben je “ziek”.
✨ Voor mij voelt het alsof ADHD niet iets is wat “genezen” moet worden, maar iets wat begrepen en omarmd mag worden. Misschien zijn mensen met deze eigenschappen juist degenen die de wereld in beweging brengen, mits ze niet gesmoord worden door labels en pillen.
Medicatie onderdrukt vaak symptomen, maar pakt zelden de kern aan: het leven in een maatschappij die niet is ingericht op neurodiverse mensen.
🌀 Conspiracy of Convenience?
De hamvraag: is ADHD een echte hersenziekte of een etiket dat goed uitkomt?
- In een klas van 30 kinderen passen er altijd enkelen niet in het systeem. Vroeger kregen zij ruimte om anders te leren of te werken, nu krijgen ze een label.
- Een druk kind kan tegenwoordig sneller een diagnose en pillen krijgen dan een andere schoolmethode, zoals thuisonderwijs (vooral de unschooling methode) of meer buitenonderwijs.
- De stijging van diagnoses gaat opvallend gelijk op met de stijging van de farmaceutische winstcijfers.
Toeval? Of een teken dat we niet zozeer te maken hebben met een ziekte, maar met een maatschappelijk construct?
🌟 ADHD als Gave
Misschien is ADHD niet iets wat “genezen” moet worden, maar iets wat begrepen en omarmd mag worden. In de oudheid zagen ze deze mensen als strijders, dichters en genezers. Nu noemen we ze “patiënten”.
Misschien is het tijd dat we teruggaan naar die oude wijsheid en erkennen:
👉 ADHD is geen defect, maar een andere manier van zijn.
👉 Medicijnen kunnen een hulpmiddel zijn, maar ze zijn lang niet altijd nodig.
👉 Wie buiten de norm valt, kan juist degene zijn die de wereld in beweging zet.
🌿 Voor mij voelt ADHD niet als ziekte, maar als een vergeten archetype van de mens. En misschien… is dat precies wat de maatschappij liever onderdrukt.
👁️ ADHD in de Maatschappij van Nu
We leven in een tijd waarin stilzitten en gehoorzamen de norm is.
- Kinderen moeten urenlang stilzitten in een klaslokaal, vaak met fel TL-licht, te weinig beweging en één manier van leren.
- Volwassenen brengen hun dagen door achter schermen, in kantoortuinen of in fabrieken, in een strak schema dat hen vooral productief voor de economie moet maken.
Het ideaalbeeld lijkt te zijn: wees stil, volg de regels, produceer, en stel geen lastige vragen. Wie buiten dat patroon valt, krijgt al snel het label “afwijkend”.
📚 Eenheidsworst in het onderwijs
Het schoolsysteem is gemaakt op één type leerling:
- rustig, oplettend, gehoorzaam
- goed in lezen, rekenen en herhalen
- in staat uren achter elkaar stil te zitten
Maar kinderen die bewegen, associatief denken, creatief zijn of weerstand voelen tegen autoriteit, passen hier niet in. In plaats van dat het systeem zich aanpast aan het kind, moet het kind zich aanpassen aan het systeem. En lukt dat niet? Dan volgt vaak een diagnose.
👨👩👧 Ouderschap en afleiding
Tegelijkertijd hebben veel ouders weinig tijd en energie.
- Beide ouders werken vaak fulltime, want de maatschappij is duur en schulden liggen op de loer.
- Thuis is er stress, haast, en weinig ruimte om echt aanwezig te zijn bij kinderen.
- Ook veel ouders zelf zitten aan antidepressiva of andere medicijnen die hun eigenheid onderdrukken.
Een kind dat “te veel energie” heeft, komt dan nog meer in botsing met deze realiteit. Niet omdat het kind “ziek” is, maar omdat de maatschappij geen ruimte meer laat voor diversiteit en spontaniteit.
🔗 De verborgen boodschap
Als je goed kijkt, lijkt de maatschappij een duidelijke boodschap te geven:
👉 Wees rustig, gehoorzaam, pas in het keurslijf.
👉 Wie dat niet kan, wordt gelabeld of gestraft.
Kinderen die dit niet willen of kunnen, worden vaak gezien als “lastig”, terwijl zij misschien juist de gezonde reactie tonen: verzet tegen een onnatuurlijke levensstijl.
🌿 In feite is ADHD dus niet alleen een kwestie van hersenen of genen, maar vooral ook een botsing tussen menselijke natuur en een onnatuurlijk systeem.
Misschien zijn juist de kinderen die “niet mee kunnen” degenen die het meest laten zien dat er iets fundamenteel mis is met hoe we leven.
🔗 Bronnen & Inspiratie:
- Hippocrates, The Four Humours
- Seneca, Epistulae Morales ad Lucilium
- George Still (1902), The Goulstonian Lectures
- Robert Whitaker, Anatomy of an Epidemic (2010)
- Thomas Szasz, The Myth of Mental Illness (1961)
- Diverse antropologische studies naar sjamanistische culturen
Reactie plaatsen
Reacties